دستفروشی، فرصتی برای ترمیم لطمه‌های اقتصادی یا تهدید افزایش معضلات اجتماعی؟
تاریخ انتشار: ۲۴ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۰۹۹۳۷
دستفروشی که در شهرهای مختلف به چشم می‌خورد و از آن به عنوان اقتصاد خاکستری یاد می‌شود، پدیده‌ای است که با توجه به نوع برخورد مسئولان، معایب و مزایایی در پی دارد و همین امر می‌تواند آن را به فرصت یا تهدید تبدیل کند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، این روزها کمتر کسی است که در سطح شهر یا در کنار خیابان، مترو و داخل اتوبوس با فروشندگان سیار (دست‌فروش‌ها) مواجه نشده و یا از آن‌ها خرید نکرده باشد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دستفروشی به‌عنوان یک حرفه و کسب و کار غیررسمی روز به روز در سطح شهرها افزایش پیدا می‌کند و آسیب‌ها، مزایا و معایب خود را دارد و هرچه که باشد پدیده‌ای رو به رشد در جامعه بوده و دیدگاه‌های مختلفی نسبت به آن در بین نخبگان، مسئولان و مردم وجود دارد. گاه مزاحمت‌ها و آسیب‌ها و گاه مزایایی برای مشتریان خاص آن به‌همراه دارد.
اکثر کشورهای دنیا هنگام به روز کردن شهر و تغییر فضاهای عمومی و شهری، با مشکل دستفروشی که نوعی اقتصاد غیررسمی و غیرمستقیم است، مواجه هستند.
مسئولان شهرها اغلب دستور به حذف دست‌فروش‌ها می‌دهند؛ اما این رفتار نه‌تنها زندگی کسانی را که به این بخش غیررسمی وابسته است به خطر می‌اندازد، بلکه کل اقتصاد شهر را نیز تحت تأثیر آثار منفی خود قرار می‌دهد، این پدیده موضوع‌های متعددی را از نگاه دست‌فروشان و حقوق شهروندی مطرح کرده است.
بر اساس بند ٢٠ ماده ۵۵ قانون شهرداری جهت حمایت از حقوق کسبه‌های مجاز، از هرگونه سد معبر و دستفروشی و بساط کردن باید جلوگیری شود و عوامل و مسئولان شهرداری هر شهر موظف هستند تا نسبت به رفع این مشکل تدابیر اتخاذ کنند.
بر اساس ماده ۱۶ قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار، شهرداری‌ها وظیفه دارند به‌منظور بالابردن و ارتقای سطح دسترسی تولیدکنندگان کوچک و متوسط ایرانی به بازار مصرف و به‌ویژه به‌منظور ایجاد امنیت برای فروشندگان کم‌سرمایه با استفاده از زمین‌های بی‌دفاع و زمین‌هایی که در اختیار شهرداری یا تحت مالکیت وزارت راه و شهرسازی هستند، مکان‌های مناسبی برای عرضه کالاهای تولید داخل آماده کنند و بر مبنای قیمت تمام شده به صورت روزانه، هفتگی و ماهانه به متقاضیان عرضه کالاهای ایرانی اجاره دهند.
احمدرضا مصور، رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: چند دیدگاه در رابطه با دستفروشی وجود دارد؛ یکی خصوصیات اقلیمی و فرهنگی شهرها است، به این معنی که در بعضی شهرها که به لحاظ کسوت مغازه‌داری و پاساژداری و سنت فرهنگی آن شهر، جاهایی وجود دارد که به‌عنوان رویداد شهری، کنترل دستفروشی و معادله اقتصادی به آن ورود کرده‌اند؛ همچون فلافلی‌ها در شاهین شهر، بازار صنایع دستی در بعضی شهرها و بازارهای روز محلی شهر اصفهان که از قدیم بوده‌اند و هنوز نیز وجود دارند، همچنین مغازه‌دارانی که به‌صورت دست‌فروش ورود کرده‌اند.
وی می‌افزاید: زمانی که به دستفروشی به‌عنوان پدیده مخل نظم شهری نگاه شود، اگر کنترل لازم وجود نداشته باشد، این پدیده تبدیل به یک مخل نظم خواهد شد، به‌طور مثال مغازه‌داری که ۳۰ سال مغازه داشته، مالیات و عوارض پرداخت می‌کند، دستفروشی جلوی مغازه او بساط پهن کند، عرض ترافیکی پیاده‌رو را می‌گیرد و بازار را از نظر کسبی و اقتصادی نیز آشفته می‌کند که این اختلال در نظم شهری نکته‌ای منفی است.
رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان ادامه می‌دهد: نکته دیگر بحث‌های کنترلی است؛ در هر کسب‌وکار یک سری ضوابط کنترلی وجود دارد، اما دست‌فروش این ضوابط را ندارد و با وجود آن‌ها به پدیده قاچاق و غیر بهداشتی سازی لوازم مصرفی مردم کمک می‌کنیم که این موارد هم از نکات منفی این موضوع است.
دستفروشی موضوعی تک بعدی نیست و تمام جوانب باید سنجیده شود
مصور بیان می‌کند: چه بخواهیم چه نخواهیم شرایط اقتصادی به بعضی خانواده‌ها تحمیل می‌کند کسب‌وکاری همچون دستفروشی داشته باشند، برای رفع این مشکل می‌توانیم با پاک کردن صورت‌مسئله بساط دست‌فروشان را جمع کنیم و با استناد به قانون با آن‌ها برخورد کنیم، اما نمی‌توانیم واقعیت اقتصادی و اجتماعی دستفروشی را نادیده بگیریم و بهترین حالت این است که با شناسایی این افراد که چند درصد آن‌ها به دلایل اقتصادی و اجتماعی دستفروشی می‌کنند که اگر سرپرست خانوار هستند، بی‌رحمانه عمل نکنیم، شهرداری برای نظم‌بخشی به این پدیده همچون گذشته روز بازارها را در نقاط مختلف شهر راه بیندازد تا علاوه بر تنظیم دست‌فروش‌ها، مایحتاج شهروندان را برای کم کردن بعد مسافت و ترافیک شهری فراهم کنیم.
وی خاطرنشان می‌کند: دستفروشی موضوعی تک بعدی نیست و به این دلیل که ابعاد مختلف دارد تمام جوانب باید سنجیده شود، نمی‌توان حکم داد که این پدیده فرصت است یا تهدید، زیرا اگر دقت نکنیم، فرصت‌ها به تهدید و سپس به معضل تبدیل می‌شود و در بعد کلان وظیفه حاکمیت از جمله شهرداری، نظم‌بخشی و تدبیر کردن به امور اقتصادی جامعه است که اگر تدبیر نباشد، دستفروشی به پدیده زشت، ایجاد ترافیک، فروش جنس قاچاق، دزدی و جلوگیری از کاسبی مغازه‌داران تبدیل می‌شود، اما اگر درست کنترل شود تبدیل به فرصتی برای ترمیم لطمه‌های اقتصادی و اجتماعی شهروندان و چه بسا ایجاد نوعی رقابت و ایجاد فضایی برای ارزان‌تر رسیدن بعضی اقلام به دست مردم می‌شود.
رئیس کمیسیون حقوقی، برنامه‌ریزی و پایش مصوبات شورای اسلامی شهر اصفهان می‌گوید: تفاوت شهر اصفهان با دیگر شهرها در این زمینه این است که حدود سه برابر حد معمول مغازه داریم و دستفروشی در کسب‌وکار مغازه‌داران نیز تأثیر می‌گذارد.
وی با بیان اینکه از جمله عوامل ساختاری در ایجاد و گسترش دستفروشی نبود تناسب بین رشد بخش‌های مختلف اقتصادی است، تصریح می‌کند: در کشورهایی که دارای تجارب جهانی هستند، از دستفروشی نه به‌عنوان یک تهدید، بلکه به عنوان یک فرصت استفاده می‌کنند، زیرا دستفروشی می‌تواند موجب رونق صنعت گردشگری شود؛ البته با سازماندهی و برنامه‌ریزی که شکل صحیح و قابل قبولی داشته باشد.
احمد خوروش، کارشناس اقتصاد شهری با بیان اینکه دستفروشی فرصت است و اگر نوع نگاه مبنی بر از بین بردن این دست‌فروش‌ها باشد، خوب نیست، به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: به‌طور معمول افرادی دستفروشی می‌کنند که ضعیف هستند، مشکلات عدیده دارند، مغازه از دست داده‌اند و سرمایه‌ای برای تهیه آن ندارد.
وی با اشاره به اینکه در گذشته به‌صورت سنتی بازارچه‌های دوشنبه و چهارشنبه و جمعه بازار برگزار می‌شد که دیگر کمتر این بازارها وجود دارد، ادامه می‌افزاید: در میان پاساژهای بزرگ همان دست‌فروش‌ها در غرفه‌هایی که به صورت مدرن ایجاد شده است، مشغول به کار شده‌اند.
کارشناس اقتصاد شهری ادامه می‌دهد: دستفروشی همیشه نمی‌تواند ضایعه باشد، بلکه می‌تواند فرصت باشد، اگر شهرداری که متولی شهر است، در این امر نقش داشته باشد و دست‌فروشان را ساماندهی کند.
امان‌الله قرایی‌مقدم، جامعه شناس شهری نیز در این باره به خبرنگار ایمنا می‌گوید: مسئولان باید برای دست‌فروشان تصمیم جدی بگیرند و برای کاهش آمار بیکاری جوانان و مشکلات معیشتی آن‌ها تلاش کنند.
وی با بیان اینکه دستفروشی از آسیب‌های اجتماعی همچون کیف‌قاپی، دزدی و فروش مواد مخدر بهتر است، می‌افزاید: مسئولان باید برای نیروی انسانی یا به عبارتی جمعیت فعال که بین ۱۵ تا ۶۰ سال هستند، اشتغال ایجاد کنند، بنابراین دستفروشی امری است که از روی اجبار به آن روی می‌آورند.
جامعه شناس شهری ادامه می‌دهد: این مشاغل از لحاظ جامعه‌شناسی به «مشاغل انگلی» معروف هستند؛ یعنی کاری است که در تولید نقشی ندارد و در عین حال بی نقش نیست، زیرا مقداری از تولیدات صنایع و کارخانه‌ها توسط دست‌فروشان به فروش می‌رسد.
قرایی‌مقدم بیان می‌کند: برای ساماندهی این افراد باید مراکزی در شهرهای بزرگ در نظر گرفته شود، به‌طوری که از دسترس دیگر شهروندان دور نباشد، بنابراین این افراد برای اینکه به انواع کارهای خلاف نپردازند، باید ساماندهی شوند، با آن‌ها مدارا و تولید اشتغال کنند.
جامعه‌شناس شهری خاطرنشان می‌کند: البته مغازه‌داران نیز حق دارند؛ بساط کردن دست‌فروشان در فروش مغازه‌دارها که مالیات نیز پرداخت می‌کنند، اثر می‌گذارد.
به گزارش ایمنا، با توجه به اینکه هنوز در شهرهای کوچک و بزرگ دست‌فروشان وجود دارند، لازم است دستگاه‌های حاکمیتی از جمله شهرداری برای ساماندهی آن‌ها برنامه‌ریزی کند، زیرا در این بین افرادی هستند که بدون دستفروشی، برای امرار معاش به مشکل برمی‌خورند، بنابراین طبق نظر کارشناسان مربوطه باید مکانی برای ساماندهی این افراد در نظر گرفته شود تا هم مخل نظم نباشند و هم بتوانند امرار معاش داشته باشند.
کد خبر 719523منبع: ایمنا
کلیدواژه: دستفروشی امان الله قرایی مقدم امان الله قرایی مقدم شهرداری اصفهان شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق برای ساماندهی برنامه ریزی دست فروش ها دست فروشان شهر اصفهان دست فروشی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۰۹۹۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ویدیو/ خبر خوش دولت برای بازنشستگان تأمین اجتماعی
وزراء و اعضای کابینه پس از پایان جلسه هیأت دولت چهارشنبه (۱۲ اردیبهشت) به جمع خبرنگاران آمده و خبرهای جدیدی را در اختیار آن‌ها قرار دادند، در همین ارتباط «علی بهادری جهرمی» سخنگوی دولت، با اشاره به تصویب افزایش حقوق مستمری بگیران تأمین اجتماعی، گفت: حقوق حداقل بگیران بازنشستگان حوزه تامین اجتماعی ۳۵ درصد افزایش یافت.
دریافت 129 MBخبرنگار: محسن فرامرزی / تصویربردار و تدوینگر: مجتبی هادوی
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان